Jacob Por maakte deze plafondschildering op het tongewelf van de Agathakerk (Agathatsjerke) in Oudega in 1922. De tijd waarin de Ploegschilders door het Groninger land trokken en rond Blauwborgje hun kleurrijke expressionistische schilderijen schilderden. En ook de tijd waarin opgravingen werden verricht in Egypte. 1922 is ook het jaartal waarin het graf van Toetanchamon werd ontdekt.
Art Deco schildering
De schildering van Jacob Por in Agathakerk bestaat uit Art Deco repeterende motieven in crème en zwart op een bruinrode ondergrond tussen groen gekleurde ribben.
Het tongewelf in de Agathakerk
Jacob Por zijn signatuur staat geschreven, zou hij het alleen hebben geschilderd. En hoe komt het dat er een component van nicotine is gevonden in de bindmiddel monsters? Por rookte sigaar. Zou dat het zijn? want bij de ingang van de kerk hangt een bordje, “roken en tabak verboden”. Zou Por de enige zijn die dit gewelf heeft beschilderd, of waren er medewerkers. Veel vragen….De oude dorpsbewoners weten wel te vertellen dat Por destijds in het dorp logeerde.
Het onderzoek naar techniek en materiaalgebruik door Jacob Por
De semi-transparante roodbruine laag bevat naast olie ook proteïne en een beetje candelilla was. Met een ponstechniek van witte stipjes is het patroon hierop aangebracht. De zwarte en crème lijnen zijn ogenschijnlijk soepel en met zwier neergezet. De crème verf is op basis van caseïne en de zwarte verf heeft olie en proteïne als bindmiddel. De kwastaanzet is oogt aantrekkelijk. Hier is met verve en kunde een levendig en ingenieus patroon geschilderd.
Ontwerpen van Jacob Por
De kleinkinderen bezitten prachtige aquarellen van Jacob Por in Agathakerk. De aquarel die dienst deed als voorbeeld voor het kerkbestuur van toentertijd is haast gelijk aan wat wij nu zien. Maar het uiteindelijke ontwerp is nog ingenieuzer in spiegelbeeld en omkeerbaarheid van het patroon. Je blijft kijken en nieuwe patronen ontdekken.
Patronen en motieven
Er is een balans in het aantal planken, de breedte van de plank en de kwaststreek. Een plank van 16cm breed is gebruikt voor verfstreken en patronen van 4 x 2 cm breed. Zo ingenieus zit dit hele ontwerp in elkaar dat het gaat duizelen vooral omdat het bestaat uit 18 vakken en 9 ribben.
Lezing over het uitgevoerde onderzoek en de bevindingen en advies
24 november 2023 presenteerde ik aan wel 80 geinteresseerden, bewoners uit Oudega en wel 7 kleinkinderen de resultaten van ons onderzoek (2022). Uitgevoerd in 2022 in samenwerking met Willianne van der Sar van Color & Conservation. Onze onderzoeksvragen vragen en de bijbehorende monsters die Willianne nam, zijn door de Rijksdienst van Cultuur en Wetenschap (RCE) beantwoord in een lijvig rapport.
Jacob Por in de Nieuwe Kerk te Delft
In 2014 is de plafondschildering van Por in de Nieuwe Kerk te Delft door Susan Smelt en mij onderzocht. Bijzondere overeenkomsten en verschillen in de techniek en materialen konden hier worden geconstateerd. Nu is de wens een derde kerk schildering te onderzoeken. Hiermee kan een kleine database worden opgebouwd.
Slow conservation
Dankzij alle opgedane kennis kan deze plafondschildering van Jacob Por in de Agathakerk nu worden behouden door goed beheer en behoud. Want het advies luidt wederom ‘nietsdoen is ook iets doen.’ We gaan voor conditiecontrole en ‘slow conservation’.
Met als basis een zeer gedetailleerde fotografie door Ralph Kämena voor de 0-meting met daarop een uitvoerige gedetaileerde schade-mapping gaan we aan de slag. De strategie wordt: observeren en noteren, klimaat loggers, gebruik, in samenwerking met het kerkbestuur. Mooier kan het niet worden, beter bewaard wel!
Fotografie voor 0-meting
