Marjan de Visser en Marya Albrecht restaureren schilderijen Muiderslot

Het Muiderslot is al sinds 1878 een Rijksmuseum. En het herbergt verschillende collecties die samen de geschiedenis van het kasteel vertellen.

restaurator marjan de visser

PC Hooft

Een van deze verhalen gaat over Pieter Corneliszoon Hooft (1581-1647). Natuurlijk kennen we hem als dichter en schrijver. Vanaf 1609 was hij baljuw van het Gooiland en drost van Muiden. Hij woonde 38 jaar in het kasteel. Op het Muiderslot ontstond rond PC Hooft een intellectueel en artistiek centrum. Dit waren contacten die hij al in Amsterdam had opgedaan. Alleen in de zomermaanden ontmoetten dichters en muzikanten elkaar op het kasteel. Daar droeg men gedichten voor en luisterde naar elkaars proza en gezang. Daarom noemde men in de 19de eeuw deze artistieke bijeenkomsten ‘de Muiderkring’.

restaurator Marya Albrecht

De Muiderkring

De artistieke bijeenkomsten op het Muiderslot waren een voortzetting van de ontmoetingen bij de schrijver Roemer Visscher thuis. De 17^de-eeuwse Roemer Visscher was naast graankoopman ook dichter. Hij had een voorliefde had voor de Nederlandse taal. Tijdens artistieke bijeenkomsten in zijn huis, aan de Gelderse kade in Amsterdam, waren ook zijn dochters Anna en Maria Tesselschade aanwezig. Beide dochters waren zeer artistiek aangelegd. Zo was Maria Tesselschade dichteres en zangeres. Haar zus Anna tekende en schreef gedichten. Beiden dames waren geschoold in het glas graveren. Ook leverden de dochters Roemer Visscher een belangrijke emancipatorische impuls voor Nederlandse schrijfsters.

Maria Tesselschade Roemers

Anna Roemers

De collectie

In de collectie van het Muiderslot treffen we op de belangrijke plaatsen in het kasteel schilderijen aan waarop de familie Roemer Visscher, de Muiderkring en PC Hooft staan afgebeeld. Zo hangt er een statig 17^de-eeuws portret van PC Hooft in de torenkamer. Dit was zijn vroegere woonvertrek. In de ridderzaal hangen twee 19^de-eeuwse schilderijen met Roemer Visscher en zijn dochters Anna en Maria Tesselschade. Ook de Muiderkring is daar vertegenwoordigd. Rechts aan de wand zien we het schilderij met de familie Roemer Visscher. En links daarvan hangt het schilderij met de Muiderkring. Marjan de Visser en Marya Albrecht mochten ook deze schilderijen restaureren voor het Muiderslot.

PC Hooft, kopie naar Sandrart

PC Hooft is staand geportretteerd. Met zijn linkerhand wijzend op een boek. Helaas is het niet leesbaar welk boek dit is. Op de achtergrond is een hemelglobe afgebeeld. Eenzelfde globe zien we naast dit schilderij in zijn woonvertrek staan. Dit zeldzame object dateert uit de tijd van PC Hooft. Het schilderij is vermoedelijk een kopie naar een schilderij geschilderd door Joachim von Sandrart. Naast deze kopie is er ook een gravure bekend van deze voorstelling. Hierop zijn enkele details duidelijker te zien dan op dit schilderij. Kijk maar eens naar de sabel die Hooft draagt.

gravure naar schilderij Sandrart

Pierre Kremer

Pierre Kremer schilderde in de 19^de eeuw de familie Roemer Visscher in het huis aan de Gelderse kade. Hier zit vader met brieven in zijn hand. Naast hem zijn enkele emblemen uit de Sinnepoppen (1614) afgebeeld. Zijn twee dochters Anna en Maria Tesselschade zijn afgebeeld terwijl ze hun artistieke kwaliteiten tonen. Vermoedelijk staat Anna voor de schildersezel. Haar tekenkunsten waren geroemd. Maria Tesselschade bespeelt  de luit.

HW Cramer

Het schilderij van de hand van Hendrik Willem Cramer is, net als dat van Kremer, geschilderd in de 19^de eeuw. We zien de Muiderkring, zoals hij het zich voorstelde. In een rijk gestoffeerde kamer zit een gezelschap. Ze luisteren aandachtig naar een zingende dame. Ze staat in middelpunt van de voorstelling. Zou dit Anna Roemers Visscher zijn? Een raam biedt uitzicht op het Muiderslot. Op de achtergrond, achter Hooft, hangt een mannenportret. Het is een portret van stadhouder Frederik Hendrik. Daaronder zit Hooft met naast hem zijn vrouw.

Restaureren schilderijen Muiderslot

Alle drie de hierboven genoemde schilderijen zijn recent gerestaureerd door Marjan de Visser en Marya Albrecht. Het portret van PC Hooft ging verscholen onder een dikke vergeelde vernislaag. Hierdoor was de dieptewerking in de voorstelling sterk verminderd.  Details, zoals bijvoorbeeld de hemelglobe, konden nauwelijks worden waargenomen. Na het verwijderen van deze vernislaag kwam de techniek van de kunstenaar weer tot leven. De plooival in de zware stof van de mantel is mooi weergegeven in verschillende schakeringen zwart. Ook heeft PC Hooft weer een gezonde blos op zijn wangen!

marjan de visser vernist een schilderij

Ook de twee 19^de-eeuwse schilderijen waren bedekt met een verouderde, vergeelde vernislaag. Het schilderij van Kremer is geschilderd op een houten paneel. Daarin waren barsten ontstaan en was verf afgebladderd. Hierdoor was het noodzakelijk om het paneel te restaureren. Want om de verflagen voor de toekomst te behouden, moet ook de drager stabiel zijn. Immers het mag geen schade veroorzaken. Het paneel is behandeld door hout specialist Aldo Manzo. De voorstelling werd ontsierd door zeer grof aangebrachte overschilderingen. De Visser heeft deze verwijderd en verfijnder geretoucheerd. De voorstelling kan weer bekeken worden zonder het storende effect van schades, vergeeld vernis en verkleurde overschilderingen.

Aldo Manzo installeert een tag voor klimaatmeting.

Vernisafname

Cramer had zo niet nog grovere overschilderingen! En dit was niet nodig want gelukkig zat er geen schade onder. Bij eerdere behandeling was het vernis selectief gereinigd. Zo waren alleen de lichte delen schoongemaakt. Dit versterkte het contrast en raakte de voorstelling uit balans. Albrecht gebruikte voor de vernisafname en speciale methode.  Ze gebruikt hiervoor een tissue met oplosmiddel. Zo doende kan het vernis gelijkmatig worden opgelost. Vervolgens wordt het opgezogen in het tissue. Zo is zonder mechanische actie een dikke vernislaag opgelost en afgenomen.

Kasteel Muiderslot

Vanaf 1 april is het Muiderslot weer geopend voor publiek. Loop eens door de Ridderzaal. Daar ziet u de schilderijen van Kremer en Cramer weer glimmen en glanzen in hun gouden lijsten. Want ook die zijn door Atelier Albrecht en Restauratieatelier Marjan de Visser aangepakt. Twee stagiaires hebben hier uren aan gewerkt. En let in de torenkamer van PC Hooft op de globe in het schilderij.  Vergelijk die eens met de hemelglobe op tafel. Welke sterrenbeelden ziet u?

van links naar rechts Geerte Broers, Aldo Manzo, Marya Albrecht, Marjan de Visser (restauratoren), Sanne van Joost en Yuhan Hsu (stagiaires)